افزایش ۳۷ درصدی تسهیلات بانکی / سهم هر خانواده از وام‌های موجود چقدر است؟
در پنج ماه نخست سال ۱۴۰۴، سهم هر خانوار ایرانی از تسهیلات بانکی حدود ۲۸ میلیون تومان بوده است. طبق اعلام بانک مرکزی، یک‌چهارم کل تسهیلات پرداختی بانک‌ها به خانوارها اختصاص یافته است. کل تسهیلات پرداختی از نظر مبلغ با رشد ۳۷ درصدی همراه بوده که ۱۳ واحد درصد بیشتر از رشد مدت مشابه سال قبل است. با این حال، کارشناسان معتقدند با در نظر گرفتن تورم، این رقم نتوانسته قدرت واقعی خرید خانوارها را افزایش دهد.
بر اساس آمار بانک مرکزی، طی پنج ماه ابتدایی سال جاری، ۲۵ درصد از تسهیلات پرداخت شده، معادل ۷۹۲ هزار میلیارد تومان به خانوارها تعلق گرفته است. با فرض جمعیت ۲۸ میلیونی خانوارهای ایرانی، سرانه تسهیلات دریافتی هر خانوار در این مدت حدود ۲۸ میلیون تومان بوده است. سهم خانوار از تسهیلات پرداختی در پنج ماهه نخست سال گذشته ۲۴.۴ درصد گزارش شده بود و نشان می‌دهد ترکیب تسهیلات نسبت به سال قبل تغییر خاصی نداشته است. با این حال، میزان کل تسهیلات رشد قابل توجهی داشته است؛ به طوری که پرداخت تسهیلات نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۳۷ درصد افزایش یافته است، در حالی که این رقم در سال ۱۴۰۳ معادل ۲۴ درصد بود. کارشناسان بر این باورند بخش عمده این رشد ناشی از افزایش سطح قیمت‌ها بوده و رشد اسمی تسهیلات تاثیری ملموس بر قدرت خرید خانوارها نداشته است.
جزئیات بانک مرکزی نشان می‌دهد مجموع تسهیلات پرداختی شبکه بانکی در پنج ماه نخست سال ۱۴۰۴ به ۳,۲۳۴ هزار میلیارد تومان رسیده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته با افزایش ۸۷۵.۶ همت، رشد ۳۷.۱ درصدی داشته است. افزایش پرداخت تسهیلات در سال جاری تا حد زیادی به دلیل رشد سطح عمومی قیمت‌ها و نقدینگی اقتصاد بوده است. افزایش نقدینگی، از یک سو ظرفیت بانک‌ها برای اعطای وام را بالا می‌برد و از سوی دیگر باعث کاهش ارزش واقعی تسهیلات می‌شود. رشد نقطه به نقطه نقدینگی در پایان بهار سال جاری بیش از ۳۲ درصد گزارش شده است. کارشناسان هشدار می‌دهند که اگر افزایش نقدینگی مدیریت نشود، تسهیلات بیشتر ممکن است به جای حمایت از رفاه خانوارها و تولید، به تشدید تورم منجر شود.
از کل تسهیلات پرداختی در پنج ماه نخست امسال، ۲ هزار و ۴۴۲ هزار میلیارد تومان معادل ۷۵.۵ درصد به صاحبان کسب‌وکارها (حقوقی و غیرحقوقی) و ۷۹۲ هزار میلیارد تومان معادل ۲۴.۵ درصد به خانوارها اختصاص یافته است. با احتساب ۳۴.۹ هزار میلیارد تومان تسهیلات کارت‌های اعتباری، سهم خانوار از کل تسهیلات به ۲۵.۳ درصد می‌رسد. بخش عمده تسهیلات خانوارها در قالب وام‌های خرد و خرید کالاهای شخصی بوده و از کل تسهیلات خانوار، ۳۱۱.۸ هزار میلیارد تومان معادل ۳۹.۴ درصد به خرید کالا اختصاص داشته است.
هدف اصلی تسهیلات پرداخت شده در پنج ماه نخست، تامین سرمایه در گردش بنگاه‌ها بوده است. از کل تسهیلات پرداختی به صاحبان کسب‌وکار، ۲ هزار و ۲۴ هزار میلیارد تومان معادل ۸۲.۹ درصد برای سرمایه در گردش اختصاص یافته و این رقم ۶۲.۶ درصد از کل تسهیلات پرداختی را تشکیل می‌دهد. در مدت مشابه سال گذشته، سهم سرمایه در گردش از کل تسهیلات ۵۷ درصد بود. این موضوع نشان‌دهنده افزایش نیاز جاری بنگاه‌ها به نقدینگی در شرایط تورمی و تمرکز سیاست‌های بانکی بر پایداری فعالیت‌های موجود به جای توسعه ظرفیت‌های جدید تولید است.
در بخش صنعت و معدن نیز، از کل تسهیلات پرداختی، ۹۷۷ هزار میلیارد تومان به سرمایه در گردش اختصاص یافته است؛ یعنی ۴۸.۳ درصد از کل منابع اختصاص یافته به بخش‌های اقتصادی مختلف. به عبارت دیگر، ۹۱.۵ درصد تسهیلات پرداختی به بخش صنعت و معدن در قالب سرمایه در گردش مصرف شده است.
